Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 24 Şubat’ta sabahın erken saatlerinde televizyondan halka hitap ederek “Ukrayna’nın doğusundaki Donbas’a özel askeri operasyon” başlattıklarını duyurdu. Sadece “Donbas” bölgesine müdahale edeceklerini söyleyen Rusya’nın kısa zamanda Ukrayna’nın başkenti Kiev’e kadar gelmesiyle savaş başladı.
Başkent kuşatma altına alındı
Rus askeri birlikleri, Ukrayna’nın Donetsk ve Lugansk bölgelerinden Kiev yönetiminin kontrolündeki bölgelere, aynı anda Ukrayna’nın kuzey bölgelerine girdi. Rus ordusu, 2014 yılında ilhak edilen Kırım üzerinden de Herson ve Melitopol bölgelerine doğru asker çıkardı. Kiev yakınlarına havadan ve karadan asker sevk edildi ve başkenti kuşatma altına alındı. Savaşın üzerinden bir ay geçtikten sonra Kiev’den ve Çernigiv bölgesinden Rus askerleri geri çekildi ve Ukrayna birlikleri, buralarda kontrolü yeniden ele aldı. Başkent Kiev’de artık hayat yeniden canlanmaya başladı.
Batı ülkelerinin sevkiyat kararları ardından nakliye araçları ve depolar hedef oldu
Rus ordusu, Ukrayna’daki stratejik bölgelerdeki hedeflere yönelik uzun menzilli yüksek hassasiyetli silahları sık sık kullanıyor. Özellikle ABD ve Avrupa ülkelerinin Ukrayna’ya silah desteğini artırma kararları ve silah sevkiyatlarının ardından Rus ordusu, uzun menzilli füzelerle bu silahları taşıyan araçlar ve depoları hedef aldı. Rusya Savunma Bakanlığı, Ukrayna’ya silah sevkiyatı yapan NATO ülkelerine ait nakliye araçlarının, Rus ordusunun meşru hedefi olduğunu duyurdu. Ukrayna, bu saldırılarda sivillerin hayatını kaybettiğini ve yaralandığını bildirdi.
Askeri altyapı tesislerini hedef alan Rus askeri birlikleri, savaşın başından beri kuşattığı stratejik bir şehir olan Mariupol’ü aldı. Ancak Ukrayna ordusu, bu şehirlerde çok güçlü direniş gösterdi. Harkov bölgesinde Ukrayna ve Rus birlikleri arasındaki çatışmalar halen sürüyor. Ukraynalı yetkililer, bu bölgedeki bazı yerleşim birimlerinin kontrolünü yeniden sağladıklarını açıkladı. Harkov şehri ise Kiev yönetiminin kontrolünden çıkmadı. Ukrayna ordusu Harkov bölgesinde direnişini güçlü şekilde sürdürüyor.
Azak Denizi bağlantısı kesildi
Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenski, Ukrayna’nın 1017 yerleşim yerinin kurtarıldığını açıkladı. İlk bir ayda Azak Denizi’ne kıyısı olan stratejik şehirleri ele geçirmek için yoğunlaşan Ruslar, Ukrayna’nın Azak Denizi ile olan bağlantısını tamamen kesti.
Rus ordusu bu hamlesinin ardından, Ukrayna’nın güney bölgesinden kıyı şeridinden ilerleyişini sürdürüyor. Bu amaçla Mıkolayiv bölgesi ve Odessa bölgesine yönelik saldırılarına devam eden Rus askerleri, özellikle Karadeniz’de Ukrayna açısından stratejik öneme sahip Yılan adasındaki hakimiyetini Ukrayna ordusunun yoğun mukavemetine rağmen koruyor.
Herson ve Zaporijya halkına Rus vatandaşlığı kolaylığı
Rus ordusunun kontrolünü ele geçirdiği şehirlerden biri de Herson ile birlikte Zaporijya bölgesi oldu. Rusya Devlet Başkanı Putin, Herson ve Zaporijya halkının Rus vatandaşlığına geçişi için kolaylık sağlayacak bir düzenlemeye imza attı. Herson’un yanı sıra Zaporijya’nın da referandum ile Rusya’ya ilhak edilmesi ihtimali gündeme getirildi. Rus yetkililer, “Ukrayna halkının kendi kaderini kendisinin belirleyeceği” görüşünü sık sık dile getirmeye başladı.
Ancak referandum konusuna ilişkin dün bir açıklama yapan Kremlin Sözcüsü Dimitri Peskov, “Referandum için henüz erken” mesajı verdi.
Ukrayna’nın doğusu savaşın merkezi haline geldi
Nisanda Ukrayna’nın doğusuna kayan savaş, etkisini burada yoğun şekilde sürdürüyor. Ukrayna Genelkurmay Başkanlığının açıklamasına göre, Rus askeri birlikleri, Ukrayna’nın doğusundan ilerleyişini artırdı ve bazı yerleşim birimleri Rusların eline geçti. “Özel operasyonun esas amacı olan Donbas’ı özgürleştirmek” amacıyla güçlerini Ukrayna’nın doğusundaki Donetsk ve Lugansk bölgesine yoğunlaştırdığını duyuran Rus ordusu, Donbas bölgesindeki ilerleyişini yavaş da olsa güçlendirdi. Stratejik açıdan önemli olan Krasnıy Liman şehrinde kontrolünü ele geçiren Ruslar, Severodonetsk’ten de büyük oranda Ukraynalı askerleri çıkardı. Pentagon’dan yapılan açıklamalarda da Rus ordusunun Donbas’ta ilerleyişi teyit edildi.
Ukrayna güçleri de Rus yanlısı ayrılıkçıların kontrolü altındaki Donetsk ve Lugansk bölgelerine saldırılar düzenlemeye devam etti. Bazı okul ve yerleşim birimlerine yönelik roket isabet etmesi sonucu sivil kayıplarla birlikte altyapı da zarar gördü. Özellikle son aylarda, Rus ordusunun çekildiği Ukrayna’nın kuzey sınırlarında, Rus topraklarına yönelik saldırılar arttı. Sınır boylarındaki yerleşim birimlerine düşen havan mermileri ve hava araçlarının saldırıları yer yer bölgedeki sivillere zarar verirken, bazı stratejik noktalar da hedef oluyor.
Ölü sayısı net olarak açıklanmadı
Savaşın ilk ayında kendi askerlerinden 1351’inin öldüğünü, 3 bin 825’inin yaralandığını bildiren Rus askeri yetkililer, daha sonra bu hususta halen yeni bir bilgi açıklamadı. Rus yetkililer, Ukrayna ordusunun da savaş boyunca 23 bin 367 askerini kaybettiğini ileri sürdü. Ukrayna da bugüne kadar 31 binin üzerinde Rus askerinin öldüğünü iddia etti. Savaştaki sivil kayıplara ilişkin ne Ukrayna ne de Rus tarafı net rakam vermedi.
Birleşmiş Milletler’e (BM) göre, Ukraynalı mülteci sayısı 6,5 milyonu geçmiş durumda. BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliğine göre ise savaşta 24 Şubat’tan bu yana en az 3 bin 381 sivil yaşamını yitirdi, 3 bin 680 sivil yaralandı.
Ateşkes sekteye uğradı
Savaş devam ederken Rusya ve Ukrayna heyetleri, ateşkes sağlanması için 3’ü Belarus’ta, 1’i Türkiye’de olmak üzere 4 defa yüz yüze müzakere yaptı. Belarus’ta, her iki taraf sadece çatışma bölgelerinden sivillerin tahliyesi için insani yardım koridorları konusunda anlaşabildi.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın arabuluculuk girişimlerinin neticesi olarak 29 Mart’ta İstanbul’da yapılan müzakereler sonucunda Ukrayna tarafı, Rus tarafına gelecekteki olası yazılı anlaşmanın ilkelerini teslim etti. Ukrayna tarafı, 17 Mayıs’ta savaşın başlamasından bu yana Ukrayna’daki durumun çok değiştiğini ve Rusya ile müzakereleri askıya aldıklarını duyurdu.
Gıda tedarik krizi başladı
Küresel buğday ihracatında yaklaşık yüzde 30 paya sahip Rusya ve Ukrayna’nın savaş halinde olması dünyada gıda tedarik problemini ortaya çıkardı. BM Dünya Gıda Programı, Ukrayna’da limanların açılmaması halinde “kıtlık ve zorunlu kitlesel göç” yaşanabileceği uyarısı yaptı. Savaş nedeniyle Ukrayna limanlarında 70’in üzerinde gemi ve içinde ihraç edilmeyi bekleyen 20 milyon tonun üzerindeki tahılın ihracatı yapılamadı. Rusya’ya uygulanan yaptırımlar nedeniyle Rus tahıllarının da sevkiyatı gerçekleşemiyor.
Batı, Rusya’nın gıda konusunu silah olarak kullandığı suçlamasında bulundu. Ukrayna ise Rus birliklerinin gemileri limanlardan çıkarmadığını iddia etti. Bu iddiaları reddeden Rusya ise Ukrayna askerleri tarafından limanlara döşenen mayınların temizlenmesi, tahıl taşıyan Rus gemilerinin yaptırımlara tabi tutulmadan limanlara girmesi halinde sorunun çözüleceğini bildirdi.
Rusya Savunma Bakanlığı, her gün gemilerin limanlardan çıkması için insani koridor açtığını duyururken, daha sonra bu koridorun uzatıldığını açıkladı.
‘Tahıl ihracatı için yaptırımlar kalkmalı’
Putin, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Almanya Başbakanı Olaf Scholz ile görüşmesinde, Karadeniz limanlarındaki Ukrayna tahılının ihracatı da dahil engelsiz tahıl ihracatına hazır olduklarını ancak bunun Rusya’ya yönelik ilgili yaptırımların kaldırılmasını gerektirdiğini söyledi.
Başta bölgedeki deniz mayınlarının temizliği olmak üzere gemilerin güzergahı, sigortası, güvenliği, komuta merkezinde yer alacak görevliler gibi konular dörtlü toplantıda değerlendirilecek. Ukrayna ve Rusya’nın da olumlu yaklaştığı mekanizma ile Karadeniz’deki limanların çevresinde mayın temizliği yapılarak tahıl stokunun dış pazarlara güvenli şekilde ulaşması sağlanacak.
Ukrayna’ya silah sevkiyatı
30 Mayıs’ta yaptığı açıklamada, ABD’nin Rusya’ya ulaşacak kadar uzun menzile sahip bir füze sistemini Ukrayna’ya göndermeyeceğini söyleyen ABD Başkanı Joe Biden, sonra Ukrayna’ya gelişmiş füze sistemi gönderme kararı aldığını bildirdi. Biden, Ukrayna’ya yönelik 700 milyon dolarlık yeni bir askeri yardım paketi açıkladı ve bu paket kapsamında Ukrayna’ya “Yüksek Performanslı Topçu Roketi Sistemi (HIMARS)” ismi verilen füze sistemini göndereceği belirtti. Almanya Başbakanı Olaf Scholz da Rusya’ya karşı savaşan Ukrayna’ya en modern hava savunma sistemi “Iris-T” sağlayacaklarını açıkladı.
Kremlin, bu silahların Rusya Federasyonu topraklarına yönelik kullanılması halinde en olumsuz senaryonun gerçekleşeceği uyarısında bulundu.