T24 Dış Haberler
Türkiye ve İsveç, yarın Ankara’da Güvenlik Sistemi toplantısı gerçekleştirecek. Toplantıya Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ve İsveç Dışişleri Bakanı Maria Malmer Stenergard’ın başkanlık etmesi öngörülüyor. Güvenlik Düzeneği toplantısı, iki ülke ortasında terörizm hususlarında iş birliğinin geliştirilmesi bakımından ehemmiyet taşıyor.
2023 NATO Vilnius Tepesi kapsamında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve İsveç Başbakanı Ulf Kristersson ve NATO Genel Sekreteri’nin iştirakiyle gerçekleştirilen toplantıda, Türkiye ile İsveç ortasında Bakanlar düzeyinde “Güvenlik Düzeneği (Security Compact)” toplantısı yapılması kararlaştırılmıştı.
İsveç’in terörizmle çaba temelinde, Haziran 2022’de imzalanan Üçlü Mutabakat Zaptı’nda kayıtlı
taahhütlerinin tümüyle uygulanması doğrultusunda bir “yol haritası” sunması üzerinde mutabık kalınmıştı.
Görüşmelerde hangi bahisler ele alınacak?
Görüşmelerde, yol haritası çerçevesinde, başta terörizmle çaba olmak üzere, güvenlik alanındaki iş birliği ele alınacak. Bu bağlamda, bilhassa PKK ve FETÖ bağlamında ek adımlar atılması
hedefleniyor.
Hakan Fidan’ın İsveç Dışişleri Bakanı ile yapacağı görüşmelerde ayrıyeten, ikili mevzular ile bölgesel ve global gelişmeler ele alınacak.
Üçlü Mutabakat Zaptı
İsveç ve Finlandiya, 18 Mayıs 2022 tarihinde resmî olarak NATO’ya üyelik müracaatında bulunmuştu. 28 Haziran 2022 tarihinde düzenlenen NATO Madrid Tepesi kapsamında, Türkiye ile İsveç ve Finlandiya ortasında, anılan ülkelerin terörle gayret ve savunma sanayii alanlarındaki taahhütlerini
kapsayan Üçlü Mutabakat Zaptı imzalanmıştı. Üçlü Mutabakat Zaptı’nda “terörle çaba mevzuatının güçlendirilmesi”, “PKK ve uzantılarının anılan ülkelerdeki faaliyetlerinin engellenmesi”, “Türkiye’ye yönliek savunma sanayii ihracatına getirilen kısıtlamaların kaldırılması” üzere taahhütlerde bulunulmuştu.
Bu kapsamda İsveç, Yeni Terörizmle Gayret Yasası, Üçlü Mutabakat Muhtırası’nın imzalanmasından kısa bir müddet sonra 1 Temmuz 2022 tarihinde yürürlüğe koydu. Ayrıyeten “Terör örgütü ile angajmana girilmesi” ve “terör örgütüne dayanak verilmesi” halinde örgütlenme özgürlüğünün sonlandırılması için, 1 Ocak 2023 tarihinden itibaren geçerli olacak biçimde İsveç Anayasası’nda değişiklik yapıldı.
İsveç ile ikili ilişkiler
2024 yılı Türkiye ile İsveç ortasında diplomatik bağlantıların tesisinin 100. yıldönümü. İsveç, Nordik ülkeler ortasında Türkiye’nin en büyük ticaret ortağı pozisyonunda.
2023 yılında ticaret hacmi 4,1 milyar dolar olarak kaydedildi ve ortak amaç ticaret hacmini 5 milyar dolara taşımak.
İsveç’in 18 Mayıs 2022 tarihinde NATO’ya üyelik müracaatının akabinde diyalog süreci ivme kazanmıştı. Bu süreçte, terörle gayret ve savunma sanayii alanları geliştirilmesi öngörülen iş birliği başlıkları ortasına dahil olmuştu. İsveç, savunma sanayii alanında Türkiye’ye yönelik ambargoları kaldırmıştı.
|
İsveç çıkmazı sona erdi; Türkiye’den Stockholm’e NATO üyeliği için vize Türkiye, yaklaşık 1 yıllık itirazın akabinde İsveç’in NATO’ya üyeliğini onayladı. TBMM’de Meclis Genel Heyeti’nde İsveç’in Kuzey Atlantik Antlaşması’na (NATO) İştirakine Ait Protokolün Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Teklifi üzerindeki görüşmeler 24 Ocak’ta tamamlandı ve teklif onaylandı. Meclis’ten geçen kanun, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla 25 Ocak’ta Resmi Gazete’nin yinelenmiş sayısında yayımlandı. AKP, MHP, CHP ve DEVA Partisi İsveç’in NATO üyeliğine “evet” oyu verirken; İyi Parti, DEM Parti, Saadet Partisi ve Hüda-Par ve TİP’ten oylamaya katılan vekiller “hayır” oyu verdi. TIKLAYIN | Genel Kurul’dan onay çıktı: TBMM’den İsveç’e NATO vizesi! ABD, yepyeni dokümanları görmek istedi Bu gelişmelerin akabinde 2021 yılından beri ABD ile ikili ilgilerin en değerli gündem unsurlarından biri olan ve İsveç’in NATO üyeliği konusunda bir pazarlık ögesine dönüşen F-16’ların Türkiye’ye satışı ile ilgili sürece gözler çevrildi. Gözler Ankara-Washington çizgisine çevrilirken Türkiye’nin F-16 sürecini başlatmak için Türkiye’nin İsveç’in NATO’ya iştirak dokümanlarını depozitör ülke olan ABD’ye sunması gerektiği öğrenildi. ABD’nin Ankara Büyükelçisi Jeffry Flake, Reuters’a yaptığı açıklamada Dışişleri Bakanlığı’nın Kongre’ye F-16 konusunda resmi bildirimi yapması için dokümanların Washington’a teslim edilmesini bekleyeceğinin sinyallerini vermişti. Flake, “Karar Washington’a sunulur sunulmaz (F-16’lar için) resmi bildirim yapılacaktır” demişti. TIKLAYIN | ABD Büyükelçisi’nden “Önce İsveç’i Washington’a resmen bildirin, F-16 için adımı çabucak atalım” mesajı TIKLAYIN | Cumhurbaşkanı Erdoğan, İsveç’in NATO vizesini onayladı; F-16 bildirimi için evrakların Washington’a gitmesi bekleniyor TBMM süreci 16 Kasım’da başlamıştı İsveç ve Finlandiya 18 Mayıs 2022’de NATO üyeliğine başvurmuştu. Türkiye evvel her iki ülkeyi de veto etmiş, akabinde Finlandiya’nın üyeliğini onaylamıştı. Türkiye, İsveç’i bekletmesine “Kuran yakma hareketleri ve terörist kümeleri korumasını” münasebet göstermişti. Cumhurbaşkanı Erdoğan 23 Ekim 2023’te İsveç’in NATO’ya İştirak Protokolü’nü imzalayarak Meclis’e göndermişti. Türkiye, İsveç ve NATO’nun üçlü görüşmesi sonrası yapılan açıklamada, Türkiye’nin, İsveç’in NATO’ya İştirak Protokollerini TBMM’ye sevk edeceği, İsveç’in de Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne (AB) üyelik sürecinin canlandırılması konusundaki eforları destekleyeceği bildirilmişti. İsveç’in NATO’ya üyeliğine ait protokol, Dışişleri Kurulu’nda 16 Kasım’da gündeme gelmişti. Toplantıda karar çıkmazken, komitedeki görüşmelerin belirlenecek yeni bir tarihte devam edeceği belirtilmişti. Katılım Protokolü Meclis Dışişleri Kurulu’nda 26 Aralık’ta kabul edilmişti. Dünya basınında ABD’nin önde gelen gazetelerinden The New York Times (NYT), İsveç’in NATO üyeliğinin ittifaka potansiyel askeri operasyonlar için kuzeyde çok geniş bir alan sağlayacağını; ayrıyeten Stokholm’ü de NATO’nun muhafaza şemsiyesi altına alacağını hatırlattı. ABD merkezli haber ajansı Associated Press de TBMM’nin onayıyla İsveç’in NATO üyeliğinin önündeki büyük bir pürüzün kalktığını vurguladı. Türkiye’nin İsveç’in üyeliğine PKK ile irtibatları sebebiyle karşı çıktığını hatırlatan AP, TBMM Dışişleri Komisyonu Başkanı Fuat Oktay’ın, “İsveç anti-terör maddelerini güncellediğini, PKK’nın finansal faaliyetlerini engellediğini, bir terör şüphelisini tutukladığını ve birini de iade ettiğini” söylediğini abonelerine aktardı. ABD merkezli The Wall Street Journal gazetesi, İsveç’in NATO üyeliğinin onaylanmasının “Rusya’nın Ukrayna’nın işgali karşısında ittifakın tarihi genişlemesinin önündeki son manilerden birinin kalkması” olarak nitelendirdi. Erdoğan’ın hem Finlandiya’nın hem de İsveç’in NATO’ya girişini engellemekle tehdit etmesiyle başlayan süreci “Türkiye ile Batılı güçler ortasındaki diplomatik açmaz” olarak tanımlayan gazete, son olarak İsveç’in üyeliğinin onaylanmasıyla bu açmazın sona erdiğini yazdı. TIKLAYIN | TBMM’nin İsveç’in NATO üyeliğini onaylaması dünya basınında: Erdoğan’ın ‘U dönüşü’ Rusya: Türkiye’nin, İsveç’in NATO’ya iştirakine onayı kendi hükümran kararı Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, Peskov, Ankara’nın İsveç’in NATO üyeliğini onaylamasını “Türkiye’nin kendi hâkim kararı” olarak nitelendirdi. Türkiye’nin Kuzey Atlantik İttifakı’nın bir üyesi olduğunu hatırlatan Peskov, “Bu çok açık bir gerçek. Ankara’nın bu ittifak konusunda kendi yükümlülükleri var, kendi müzakere süreçleri var” sözlerini kullandı. Peskov, “Bu, Türkiye’nin hâkim kararıdır” değerlendirmesinde bulundu. |