Haydarpaşa Dayanışması, Haydarpaşa ve Sirkeci garlarının Kültür ve Turizm Bakanlığı’na devredilmesine reaksiyon gösterdi. Açıklamada, “Bugün sadece Haydarpaşa ve Sirkeci üzere kamusal yerler yok edilmiyor. Bayanlar, hayvanlar, çocuklar ve doğa da yok ediliyor. Meğer bunların hiçbiri birbirinden bağımsız değil. Yıkıma karşı yaşamı savunan herkesi, tüm kent hakkı savunucularını, demiryolcuları, mimarları, bayanları, işçileri, öğrencileri, akademisyenleri, sanatkarları ve aktivistleri Haydarpaşa ve Sirkeci garlarının demir yolu işlevine sahip çıkmaya çağırıyoruz” denildi.
POLİSLE TANSİYON YAŞANDI
Toplum Kent ve Etraf İçin Haydarpaşa Dayanışması’nın davetiyle Haydarpaşa Garı ve Sirkeci Garı’nın Kültür Bakanlığı’na devredilme kararına karşı aksiyon gerçekleştirildi. Aksiyon, Kadıköy İskele Meydanı’nda başladı, akabinde ‘Kültürel miras satılamaz’ ve ‘Haydarpaşa gardır kayyıma hayır’ sloganlarıyla Haydarpaşa Garı önüne yanlışsız yürüyüş yapıldı. Vakit zaman polisle etraf ve kent savunucuları ortasında tartışma yaşandı. Yürüyüşe, Kadıköy Belediye Başkanı Mesut Kösedağı, CHP Kadıköy İlçe Lideri Ali Narin, Taksim Dayanışması sözcülerinden mimar Mücella Yapan da katıldı.
Ortak basın açıklamasını Birleşik Nakliyat Çalışanları Sendikası Genel Başkanı Tonguç Özkan okudu. Haydarpaşa ve Sirkeci garlarının dünyada iki kıtayı demir yolları ile birleştiren ve bir öteki örneği bulunmayan gerek milletlerarası gerekse ulusal müdafaa otoriteleri tarafından dünyanın “yaşayan sanayi mirası” olarak kabul edildiğini belirten Özkan, “Evrensel müdafaa prensipleri, İstanbul’un zelzele gerçeği ve ulaşım gereksinimleri dikkate alınarak, garlarımızın “gar” olarak kullanılmaya devam edilmesi ve trenlerimizle birlikte topluma bir an evvel iade edilmesi yaşamsal bir zorunluluktur” dedi.
Yapılan açıklamada öne çıkan başlıklar şöyle:
-Haydarpaşa Garı, limanı ve etrafının 2000’li yıllardan bu yana iktidar ve buyruğundaki TCDD idaresi tarafından büyük bir inatla sermayeye peşkeş çekilme girişimine karşı, toplumun tüm hassas kesitleri ile birlikte yılmadan ve usanmadan bir direniş veriliyor. Kent Toplum ve Etraf İçin Haydarpaşa Dayanışması olarak, gerek hukukî alanda, gerekse 19 yıldır durmaksızın sürdürdüğümüz pazar nöbetleri ile, 2005 yılından bu yana yaşayan endüstriyel kültür varlığımız olan Haydarpaşa Garı’nın endüstriyel ve kamusal demir yolu işlevini korumak için çaba ediyoruz.
-Özellikle 2004 yılından itibaren, TCDD ve kamusal alanlarımızın özelleştirilmesine dair yasalar çıkartılarak, koruma kurulu kararları, muhafaza gayeli imar planları yok sayılarak, şeffaflıktan uzak, zımnî kapaklı projeler, sözleşmeler yapılıp kamu kaynakları milyonlarca lira ziyana sokularak; Sarsıntı bekleyen bir kentin en kıymetli ulaşım yapıları ve gereksinimi olan Haydarpaşa limanı, Haydarpaşa Garı, Sirkeci Garı, ulusal ve milletlerarası gayrimenkul, turizm vb. sermayesinin buyruğuna sunulmaya çalışılıyor. Yıllar içinde bu amansız uğrası ‘Haydarpaşa Manhattan olacak’, ‘Haydarpaşa Venedik olacak’, ‘Haydarpaşa otel olacak’, ‘Haydarpaşa ticaret merkezi olacak’, ‘Haydarpaşa kültür merkezi olacak’, ‘Haydarpaşa cruise liman olacak’, ‘Haydarpaşa olimpiyat köyü̈ olacak’ ve ‘Haydarpaşa müze olacak’ üzere telaffuzlar ve kentsel dönüşüm projeleri olarak karşımıza çıktı. Tıpkı inatla sürdürülen yasal ve toplumsal çabaların sonucunda bütün bu projeler ortadan kaldırıldı.
“HAYDARPAŞA VE SİRKECİ KÜLTÜR BAKANLIĞI’NA DEVREDİLDİ”
-Ancak inat bitmedi. Haydarpaşa Garı’nın gar işleviyle milyonlarca bedel ödenerek yapılan onarımı ve arkeolojik çalışmaları sona erip trenleriyle ve toplumla buluşması beklenirken iktidar bu defa karşımıza kültür sanayisi sermayesi ismine ‘kültür vadisi’ denilen bir proje çıkardı. TCDD’nin kendi müdürlüklerinin dahi İstanbul’un merkezi gar binası olan Haydarpaşa ve Sirkeci garlarına olan muhtaçlığı ısrarla belirtilmesine rağmen TCDD idaresi tarafından Ağustos 2024’te yapılan bir protokolle Haydarpaşa ve Sirkeci Garları 29 yıllığına Kültür ve Turizm Bakanlığı’na devredildi.
-Hukuksuz ve kamu faydasına ters bulunan bu protokole karşı TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi ve Birleşik Taşımacılık Çalışanları Sendikası tarafından protokolün yürütmesinin durdurulması ve iptali için idari yargıda dava açılmıştır. Gerek protokol eki dokümanda demir yollarına bırakılan alanın yetersizliği ve akabinde tekrar bâtın kapaklı hazırlanan ve son günlerde Kültür ve Turizm Bakanı tarafından kamuoyuna açıklanan bu yeni dönüşüm projesi taslağı, diğer projelerde olduğu üzere Sirkeci ve Haydarpaşa garlarını, kamu faydası ve toplumun ulaşım hakkının gözetilmesi tasalarından uzak bir şekilde, özel bir zümreye hizmet edecek bir kültür sanayisi alanına dönüştürme uğraşından başka bir şey değildir.
-Her türlü yol kullanılarak toplum nezdinde meşrulaştırılmaya çalışılan bu projeler incelendiğinde arkeo-park, müze, bienal, millet bahçesi ve performans sanatları merkezi üzere işlevlerle garın ana ulaşım merkezi olarak kullanımının geri plana atılacağı açık olarak anlaşılmaktadır.
“GARLARIMIZIN ‘GAR’ OLARAK KULLANILMASI ZORUNLU”
-Haydarpaşa ve Sirkeci garları sembolik olan birkaç trenin geleceği bir istasyona çevrilmek isteniyor. Tüm dünya metropollerinde şehir merkezindeki garların muhtaçlık duyduğu trenlerin bakım, tamirat, depo ve park alanları ile demiryolcuların çalışma yerleri üzere yerler Haydarpaşa ve Sirkeci kelam konusu olduğunda planlara dahil edilmiyor. Bakın Adapazarı Garı’nın 4 peron ve 6 yolu olduğu bir durumda Anadolu Yakası’nın tarihi garı Haydarpaşa’da yalnızca 3 peron ve 4 yol planlanıyor.
-Nüfusu ve coğrafi büyüklüğü İstanbul ile karşılaştırılamayacak olan 254 binlik nüfuslu Venedik’in Santa Lucia Garı’nda bile 23 peron bulunuyor. Venedik Santa Lucia Garı’nda günde 25 çift tren kalkarken, Sirkeci’de yalnızca yılda 1 defa Orient Ekspres, Haydarpaşa Garı’nda ise günlük yalnızca birkaç çift YHT işletmek planlanıyor. Sirkeci ve Haydarpaşa garlarındaki peron sayılarının bu kadar az tutulmuş olması demiryolculuk işletmeciliğinin hakkıyla yapılmasının önüne geçmektedir. Bizler tüm bunların şuurlu olarak yapıldığının farkındayız.
“TÜKETİM VİTRİNİ HALİNE GETİRMEK İSTİYORLAR”
Çünkü Haydarpaşa ve Sirkeci garları halka hizmet eden kamusal ulaşım yerleri olarak değil, sermaye yatırımlarının yapılacağı Galataport vari tüketim vitrinleri haline getirilmek isteniyor. Asli misyonu kültür varlıklarımızı korumak olan ve Haydarpaşa Garı’nın tüm işlevleri ile korunmasına dair kendi bünyesindeki Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu kararlarını dahi dava konusu etmiş̧. Kültür ve Turizm Bakanlığı’na tekrar ve değerle hatırlatıyoruz. Haydarpaşa ve Sirkeci garları dünyada iki kıtayı demiryolları ile birleştiren ve bir başka örneği bulunmayan gerek memleketler arası gerekse ulusal muhafaza otoriteleri tarafından dünyanın ‘yaşayan sanayi mirası’ olarak kabul edilmiştir. Bu ‘yaşayan’ endüstriyel mirasının sermayeye peşkeş çekilerek öldürülmesine asla geçit vermeyeceğiz. Üniversal müdafaa unsurları, İstanbul’un sarsıntı gerçeği ve ulaşım gereksinimleri dikkate alınarak, garlarımızın “gar” olarak kullanılmaya devam edilmesi ve trenlerimizle birlikte topluma bir an evvel iade edilmesi yaşamsal bir zorunluluktur.
“SAHİP ÇIKMAYA ÇAĞIRIYORUZ”
Toplumsal gereksinimleri ve üniversal prensipleri görmezden gelen tüm projeler üzere, yasallıktan uzak bu projeleri de reddediyoruz. Yirmi yıldır sürdürdüğümüz haklı gayretimiz, Haydarpaşa ve Sirkeci garları tam kapasite ile topluma iade edilene kadar sürecektir. Kültür-sanatın araçsallaştırılması ile demiryolcuların, işçilerin, işçilerin ve garlardaki küçük esnafın Haydarpaşa ve Sirkeci’de yerinden edilmesine, koparılmasına müsaade vermeyeceğiz. Haydarpaşa Garı tren seferleri ve tüm işlevleriyle halkın kullanımına sunulana kadar ‘Haydarpaşa gardır, gar kalacak’ demekten ve nöbetlerimizden vazgeçmeyeceğiz. Bu kapsamda tüm kent hakkı savunucularını ve halkımızı şehrin garlarına sahip çıkmaya ve birlikte gayret etmeye çağırıyoruz. Bugün sadece Haydarpaşa ve Sirkeci üzere kamusal yerler yok edilmiyor. Bayanlar, hayvanlar, çocuklar ve doğa da yok ediliyor. Halbuki bunların hiçbiri birbirinden bağımsız değil. Yıkım ve yok etmeye dayalı iktidar siyasetlerine karşı yaşamı ve müşterekleri savunan herkesle bu uğraşta ortaklaşmak istiyoruz. Yıkıma karşı yaşamı savunan herkesi, tüm kent hakkı savunucularını, demiryolcuları, mimarları, bayanları, işçileri, öğrencileri, akademisyenleri, sanatkarları ve aktivistleri Haydarpaşa ve Sirkeci garlarının demir yolu işlevine sahip çıkmaya çağırıyoruz.”
Basın açıklaması, “Haydarpaşa gardır gar kalacak” sloganıyla Haydarpaşa Garı önünde son buldu.