İklim alanında çalışan sivil toplum kuruluşları, Türkiye’nin 2024 yılında iklim alanında attığı olumlu ve olumsuz adımları kıymetlendirerek Türkiye’nin “2024 İklim Karnesi”ni hazırladı. Etraf örgütleri tarafından hazırlanan karneye nazaran, Türkiye’nin güneş ve rüzgâr gücü kapasitesini dört katına çıkarma amacı olumlu bir adım olarak öne çıkarken, bu amacın ulusal güç planına hâlâ dâhil edilmemesi kaygı yaratıyor.
Karnede olumsuz olarak bedellendirilen hususlar şöyle:
- Afşin Elbistan A kömürlü termik santralini genişletme planlarıyla kömürde ısrar edilmesi
- 2053 Uzun Periyotlu İklim Stratejisi’nde fosil yakıtlardan çıkışın yer almaması
- Nükleer gücün 2050 yılına kadar üç katına çıkarılması taahhüdü
- Sivil toplumla birlikte hazırlanmayan İklim Kanunu’nun hâlâ akıbetinin meçhul olması
İklim alanında çalışan sivil toplum kuruluşları, Türkiye’nin Afşin-Elbistan A Kömürlü Termik Santrali’ni genişletme planından vazgeçip hemen kömürden çıkış tarihi belirleyerek adil geçiş planları hazırlaması, kıymetli ve tehlikeli nükleer güç bağımlılığını sona erdirmesi ve yenilenebilir güç potansiyelini tabiata saygılı ve halkın iştirakiyle hayata geçirmesi gerektiğini belirtiyor.
Türkiye’nin iklim karnesi
Çevre örgütlerinin hazırladığı iklim karnesi şöyle:
Afşin ve Elbistan bir santrali daha kaldıramaz
“Kahramanmaraş’taki Afşin-Elbistan A Kömürlü Termik Santrali’ne yeni bir santral büyüklüğünde iki yeni ünite eklenmesi planlanıyor. Halbuki Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın kendi emisyon bilgileri dahi, mevcut termik santralden kaynaklanan kirliliğinin yönetmelik sonlarının 8 kata kadar aşıldığını gösteriyor. Yörede 40 yıldır kömürün gölgesinde süregelen çevresel ve sıhhat problemleri dikkate alındığında bu projeden vazgeçilmesi şart”
2053 planında bile kömürden çıkış yok
“Türkiye, Birleşmiş Milletler 29. Taraflar Konferansı’na (COP29) en fazla şahısla iştirak sağlayan üçüncü ülke olmasına karşın, tepede açıkladığı “2053 Uzun Periyotlu İklim Stratejisi” hayal kırıklığı yarattı. Evrakta kömür başta olmak üzere fosil yakıtların tüketiminden vazgeçilmesine dair bir tarih yer almıyor. Güç ve Natürel Kaynaklar Bakanlığı’nın açıkladığı 2024-2028 Stratejik Planı’nda ise kömür ve öbür fosil yakıt arama faaliyetlerinin artarak süreceği belirtiliyor. Türkiye 2053 net sıfır emisyon amacına, kömürden çıkmadan ulaşamaz.”
Nükleer bağımlılığı tasa verici
“Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, COP29’da 2050’ye kadar nükleer güç kapasitesini üç katına çıkarma taahhüdünde bulundu. Mersin’de hâlâ inşaat halindeki Akkuyu Nükleer Santrali işletmeye geçtiğinde, santralin sahibi Rus şirkete piyasada megavatsaat başına 7 dolar cent olan elektrik için 12,35 dolar cent ödeme yapılarak kamu kaynakları boşa harcanacak. Atık sorunu çözülmemiş, tehlikeli ve kıymetli nükleer güç, ülkemizi güçte daha da dışa bağımlı hale getirecek. Nükleer güce harcanacak kamu kaynakları yenilenebilir güç, güç verimliliği, güç tasarrufu ve iklim değişikliğine ahenk üzere yatırımlara ayrılmalı.”
Yenilenebilir güç projeleri tabiat ile uyumlu olmalı
“Enerji ve Alışılmış Kaynaklar Bakanlığı’nın açıkladığı ‘Enerji Dönüşümü Yenilenebilir Güç 2035’ yol haritasına nazaran Türkiye’nin 2035’te yenilenebilir güçte güneş ve rüzgarın kurulu gücü bugüne nazaran 4 kat artarak 120 GW’a ulaşacak. Türkiye’nin yenilenebilir güç kapasitesinde hayli savlı bir artışa işaret eden bu gaye 2053 net sıfır maksadına giden yolda da kıymetli bir dönüm noktası olabilir. Fakat; yol haritası kapsamında müsaade süreçlerinin de kısaltılması öngörülüyor. Halbuki yenilenebilir güç projeleri, ekosistemlerin bütünlüğü gözetilerek ve halkın iştirakiyle planlanmalı. Mevcut düzenlemelerdeki boşluklar güç projelerinin doğal alanlar üzerindeki baskısının artmasına neden oluyor. Bu nedenle kelam konusu projelerin korunan alanların dışında tutulması ve çevresel tesirlerinin bağımsız uzmanlarca kıymetlendirilmesi sağlanmalı. Yöre halkının öncelikleri ve muhtaçlıkları doğrultusunda hazırlanacak projelerin yararları halkın geneliyle paylaşılacak halde tasarlanmalı. Ayrıyeten bu maksat ulusal güç planına eklenmeli.”
İklim Kanunu hâlâ rafta duruyor
“2024 yılında yürürlüğe girmesi beklenen ve Türkiye’nin yürüteceği iklim siyasetlerinin hukuksal zeminini oluşturacak İklim Kanunu taslağı hâlâ Meclis’e gelmedi. 2021 yılından beri gündemde olan taslak hazırlanırken ise iklim alanında çalışan sivil toplum kuruluşlarının görüşü alınmadı. Uzman görüşleriyle hazırlanması gereken bu kanunda, 2030 yılına kadar yüzde 35 mutlak emisyon azaltım maksadı yer almalı, kömürden adil bir çıkış hedeflenmeli. Kanunla, biyolojik çeşitlilik ve doğal ekosistemler korunmalı, ahenk düzenekleri kurulmalı ve siyaset gayeleri ile uygulamayı takip edecek bağımsız bir bilim kurulu oluşturulmalı”
Acilen adil geçiş planlamasına gereksinim var
“Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı’nın Türkiye için bir adil geçiş stratejine başlayacağını duyurması olumlu bir gelişme. Lakin Güç ve Alışılmış Kaynaklar Bakanlığı’nın kömürde ısrar ederek daldaki çöküşü görmezden gelmesi büyük bir çelişki yaratıyor. Bu yıl Yatağan Kömürlü Termik Santrali ve madenlerinde çalışanların bir kısmı işten çıkarılırken, Çayırhan’da ise özelleştirme nedeniyle emekçiler işsiz kalma tehdidiyle karşı karşıya. Bu gelişmeler, adil bir geçiş planı olmadığında emekçilerin ne kadar mağdur olabileceğini bir defa daha ortaya koyuyor. İklim kriziyle uğraşta, çalışanların işsiz kalmadığı, mevcut iş gücünün korunduğu ve beşere yakışır yeni iş imkanlarının sağlandığı adil geçiş planları kritik bir kıymete sahip. Bu nedenle bu planların kapsayıcı ve hak temelli bir yaklaşımla hazırlanması gerekiyor”
Sanayinin karbonsuzlaşması için maksatlar yetersiz
“Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, 2024 yılında demir-çelik, alüminyum, çimento ve gübre kesimleri için düşük karbonlu yol haritaları hazırladı. Türkiye’nin 2053 net sıfır maksadı doğrultusunda bu kritik kesimlerin karbon emisyonunu azaltması için orta vadede somut ve tezli amaçlar ne yazık ki bu yol haritalarında yer almıyor.
Aynı vakitte Bakanlık, ‘Türkiye Endüstriyel Karbonsuzlaştırma Yatırım Platformu’ teşebbüsünü başlatarak memleketler arası kalkınma kuruluşlarından yeşil dönüşüm için finansal kaynaklar sağlamayı hedefledi. Lakin bu finansal takviyelerin tesirli ve verimli bir biçimde kullanılabilmesi için endüstride kararlı bir dönüşümü mümkün kılacak somut emisyon azaltım amaçlarına muhtaçlık duyuluyor.”
|
İmzacı kurumlar
|
|
Sorgu: Bir kız çocuğu neden babasını öldürmek ister?
|
|
Günün öne çıkan haberleri… TIKLAYIN – 22 ay sonra gelen faiz indirimi gazetelerde bu türlü yankılandı: Piyasalar rahatladı TIKLAYIN – 2024 yılı Cumhurbaşkanı Erdoğan için nasıl geçti? TIKLAYIN – Fatih Terim transferi “Merhaba İmparator” diye duyuruldu TIKLAYIN – Mehmet Y. Yılmaz | Minimum fiyatı unutun, Kudüs’ün fethi yakın! TIKLAYIN – Kamu vakfında naylon fatura skandalı; Aile Bakanı’nın eşi ve MHP’li Semih Yalçın’ın oğlu istifa ettirildi iddiası! TIKLAYIN – Anket şirketleri yöneticileri yanıtladı: CHP neden oy kaybediyor? TIKLAYIN – Monopol Bayileri Yardımlaşma Derneği Başkanı, ocakta sigara fiyatlarına gelecek artırım varsayımını açıkladı |