Türkiye’nin gündeminde artan ekonomik kriz, yükselen besin enflasyonu, tutmayan enflasyon beklentilerinin ışığında taban fiyata 2025 yılı için ne kadar artırım yapılacağı yer alıyor.
Asgari fiyat maratonu aralık ayında başlıyor. Türkiye’de taban fiyatı, Taban Fiyat Tespit Kurulu belirliyor. Komitede; personel tarafını temsilen Türkiye Personel Sendikaları Konfederasyonu (TÜRK-İŞ), patron tarafını temsilen Türkiye Patron Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) ve Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığını temsilcileri yer alıyor. Komite her tarafı temsilen 5 kişi olmak üzere 15 bireyden oluşuyor. Komitede, personel tarafına temsilen bu yıl bir gazetecinin de yer alması bekleniyor.
Komisyon her yıl aralık ayının başında toplanarak taban fiyat görüşmelerine başlıyor. Minimum fiyatın, 31 Aralık’a kadar belirlenmesi gerekiyor. Geçtiğimiz yıllarda taban fiyatı kimi vakit Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan duyursa da geçen yıl Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan açıkladı.
Milyonlarca emekçinin gözü, kulağı minimum fiyata yapılacak artırımda olacak. Taban fiyatın belirlenmesinde yıl sonu enflasyon sayısı büyük kıymet taşıyor.
ENFLASYON İDDİASINDA 8 PUAN SAPMA
TCMB, 2024 yıl sonu enflasyon iddiasını 6 puan yükselterek yüzde 44’e çıkardı. Merkez Bankası’nın şubat ayındaki yılın birinci enflasyon raporuna nazaran ,2024 yıl sonu enflasyonu iddiası yüzde 36 iken yılın son enflasyon raporunda bu sayıda 8 puanlık sapma yaşandı.
TCMB, 2025 yıl sonu enflasyon kestirimini yüzde 14’ten yüzde 21’e; 2026 yıl sonu enflasyon kestirimini ise yüzde 9’dan yüzde 12’ye çıkardı.
Fatih Karahan: ”Asgari fiyat için resmi ya da gayriresmi rastgele bir tavsiyede de bulunmuyoruz”
TCMB Başkanı Fatih Karahan, asgari fiyata ait “Bu hususta bizim normatif ‘şöyle olmalı’ üzere kıymetlendirme yapmamız kelam konusu değil. Hakikat da olmaz. Biz karar verici değiliz. Bir şura var, şura toplanıyor. Belirli süreçleri var, süreçlerini işletiyor. Çeşitli kısımları dinliyor ve bir karar veriyor. Heyetin bir tarafı olmadığımız üzere resmi ya da gayriresmi rastgele bir tavsiyede de bulunmuyoruz” diye konuştu. Karahan, ABD ziyaretinde yatırımcılara ”Asgari fiyata yüzde 25 artırım enflasyon görünümüyle uyumlu olur” dediği tezinin gerçek olmadığını söyledi.
Cevdet Akçay: ”İleriye dönük endeksleme hem kamuda hem özel kesimde devreye girmek zorunda”
TCMB Lider Yardımcısı Osman Cevdet Akçay ise taban fiyat hakkında; “Bir noktada ileriye dönük endekslemeye geçmek zorundayız. Geriye dönük endekslemeler, daima kendi kendini yaratan bir süreç doğuruyor. Bir noktada ileriye dönük endeksleme hem kamuda hem özel dalda devreye girmek zorunda. Ben bu konjonktürün bunun için uygun bir devir olduğu kanaatindeyim. Bunu bu devirde başlatabilirsek hem taban fiyatta düşük vasıflı çalışan fiyatların dağılımında darbe yemediği, bir periyot olma talihi var. Hem de ileriye dönük endekslemenin devreye girmesi için uygun bir vakit. Karar alıcılar başlatabilirse düzgün olacağı kanaatindeyim” tabirlerini kullandı. Akçay, öteki fiyatlarda yapılacak artış oranlarının minimum fiyat artışının muhtemelen gerisinde kalacağını söyledi.
ASGARİ FİYAT ARTIRIMI NEYE NAZARAN YAPILACAK
Asgari fiyat artırımının gerçekleşen enflasyona mı yoksa amaç enflasyona nazaran mi yapılacağı bir müddettir kamuoyunda tartışılıyor. Türkiye’de şu an yıllık enflasyon yüzde 48,58. TCMB’nin yıl sonu enflasyon iddiası ise yüzde 44. TCMB’nin yıl sonu enflasyon varsayımının üst bandı ise yüzde 46.
Asgari fiyata, gerçekleşen enflasyon oranında artırım yapılırsa bunun yüzde 44-46 civarında olması bekleniyor. Şayet taban fiyat 2025’in maksat enflasyonuna nazaran zamlanırsa bunun yüzde 21-26 civarında olması öngörülüyor.
TCMB yıl sonu enflasyon tahminleri
2024 orta nokta: Yüzde 44
2024 üst nokta: Yüzde 46
2024 alt nokta: Yüzde 42
2025 orta nokta: Yüzde 21
2025 üst nokta: Yüzde 26
2025 alt nokta: Yüzde 16
OVP enflasyon tahminleri
2024: Yüzde 41.5
2025: Yüzde 17.6
2026: Yüzde 9.7
Merkez Bankası’nın yüzde 44’lük gayesine nazaran zamlanırsa 24 bin 483 lira olacak
Asgari fiyat, geçen yıl ocak ayında yüzde 49,11 oranında zamlanarak 17 bin 2 liraya yükselmişti.
Ocak ayında yüzde 25 artırım yapılırsa yeni taban fiyat 21 bin 252 lira olacak. TCMB’nin bu yıl için öngördüğü yüzde 44’lük amacı oranında taban fiyata artış yapıldığında 24 bin 483 lirayı bulacak. TCMB’nin 2025 gayesi olan yüzde 21’lik artırım yapıldığında ise 20 bin 572 liraya çıkacak.
2025 üst bandı olan yüzde 26 oranında artırım gelirse 21 bin 422 lira olacak. Minimum fiyata yüzde 30 artırım gelirse 22 bin 102 liraya yükselecek. Yüzde 40 artırım yapılırsa yeni taban fiyat 23 bin 802 lira düzeyine gelecek.
Orta Vadeli Program (OVP) enflasyon amacı nazaran, yüzde 41.5’luk artırım gelirse, minimum fiyat 24 bin lirayı aşacak. OVP’deki 2025 enflasyon maksadı olan yüzde 17,5 oranında minimum fiyata artırım yapılırsa 19 bin 977 liraya yükselecek.