Kahramanmaraş ile bir arada 11 kenti etkileyen sarsıntıların akabinde dünyanın dört bir yanından arama ve kurtarma grupları bölgeye gitti.
74 ülkeden en az 7 bin kişi, arama ve kurtarma çalışmalarından sıhhat alanındaki faaliyetlere kadar çok farklı biçimde depremzedelere yardım etti.
BBC Türkçe’ye konuşan farklı ülkelerden yabancı arama ve kurtarma takımı çalışanı, bu büyük afetin yol açtığı yıkımdan çok etkilendiklerini, bölge halkının yardımlarını ve cömertliğini unutamayacaklarını anlattı.
“İNSANLAR ÇOK YARDIMCI OLDU, HİÇ SORUN YAŞAMADIK”
Matthias Gerber İsviçre merkezli, K9 köpekleriyle arama ve kurtarma çalışmaları yapan REDOG isimli tertiple Türkiye’ye gelen bir istekli.
Gerber, “Deprem bölgesine vardığımızda büyük bir yıkımla karşılaştık, hakikaten çok feciydi. Çöken binalar, altında kalan insanlar… Arama çalışmaları genel olarak zordu, zira insanların üzerinde çok ölçüde moloz yığını vardı. Köpeklerin saptayabilmesi için fazla koku gelmediğinden molozları daima, tekrar tekrar boşaltmamız gerekti” diyerek birinci müşahedelerini anlatıyor.
İspanya merkezli tıbbi yardım kuruluşu Samu’nun lider yardımcısı olan ve hala Gaziantep’te bulunan Borja González de Escalada, zelzele bölgesine varır afetin boyutunun ve yapılacak çok fazla şeyin olduğunun farkına vardıklarını tabir ediyor:
“Bir enkazdan başkasına hiç durmadan çalıştık. Beşerler bize çok yardımcı oldu, hiç sorun yaşamadık. Herkes bize ne kadar minnettar olduğunu gösterdi. Hangi ülkeden gelmiş olursak olalım, gayemiz ya da vazifemiz ne olursa olsun herkes birbirine yardım etmeye çalıştı.”
“ZAMANLA YARIŞIYORDUK”
Yunanistan’dan zelzele bölgesine giden itfaiye komandolarından Panayottis Yannopoulos, zelzele bölgesindeki kentleri “tamamen harabeye dönüşmüş bir vaziyette bulduklarını” aktardı.
Bölgeye varan birinci takımlardan olduklarını belirten Yannopoulos, İsviçreli arama ve kurtarma gruplarıyla anlaşarak bir zelzele uyum merkezi oluşturduklarını söz etti:
“Deprem bölgelerine gelen memleketler arası yardım grupları, birinci günlerde bu merkez üzerinden yönlendirildi.
“Deprem bölgelerinde enkaz altında kalanlar hakkında bilgi toplamak maksadıyla yöre halkı ile irtibata geçtik. Bize gösterdikleri yerlere giderek enkaz kurtarma çalışmalarına başladık.
“Sahada çalışmak elbette zordu. Zira her şey darmadağın olmuştu. Artçı zelzelelerin ortasında yaptığımız kurtarma çalışmalarında da zorluklarla karşılaştık.
“Zamanla yarışıyorduk. Birinci günlerde enkaz altından gelen seslere yük verdik.”
“TÜRK TAKIMLARLA DAYANIŞMA İÇİNDE ÇALIŞTIK”
Japonya Memleketler arası İşbirliği Ajansı (JICA) tarafından Türkiye’ye yollanan ve sayıları 140’ı bulan arama ve kurtarma uzmanının başkanı olan Hideaki Yamamoto, alandaki gönüllülerin fevkalade bir dayanışma içinde olduğunu vurguladı.
Japonya’ya döndükten sonra havalimanında BBC Türkçe’ye konuşan Yamamoto, bu sayede Ankara’dan gelen bir Türk takımla birlikte Kahramanmaraş’ta bir bayanın enkazdan çıkarılmasına yardım ettiklerini ve Japon tabiplerin birinci müdahaleyi yaptıklarını söyledi.
Japon takım, sarsıntıdan 24 saat sonra götürüldükleri Kahramanmaraş’ta çalışmaya hangi binadan başlayacakları belirtilmeyince enkazda yakınları olan vatandaşların ısrarları sonucu Onikişubat mahallesindeki bir binaya gitmeye karar vermiş.
“KÖPEKLERİN KENDİ VAKTİNE NAZARAN ÇALIŞIYORUZ”
Gösterdikleri özveri ve uğraşla arama-kurtarma çalışmalarının sembolü haline gelen köpekler, takımların yaşayanları bulması ve yerlerini tespit etmesi açısından büyük bir kıymete sahip.
Arama ve kurtarma takımlarıyla birlikte çalışan köpekler, koklayarak enkaz altındakilerin bulunması için özel bir eğitimden geçiriliyor.
Köpeklere verilen eğitimin birinci evresi, evvel bulması kolay birinin yerini saptamak oluyor.
Köpekler, kayıp kişiyi bulunca oyuncaklarla ve yiyecekle ödüllendiriliyor, bu yüzden kayıp şahısları bulmayı seviyorlar.
İsviçreli takım REDOG’dan Gerber, “Daha sonra arama operasyonunun zorluğunu kademeli olarak artırıyoruz, daha az kokunun geldiği şartlar yaratıp bireylerin daha derinlerde olduğu senaryolar oluşturuyoruz. Böylelikle köpekleri daha sıkıntı şartlara alıştırıyoruz” diyerek köpeklerin eğitim sürecini anlatıyor.
İspanyol Samu tertibinden Borja González de Escalada, köpeklerin çalışma ritminin arama ve kurtarma operasyonlarının müddetini belirlediğini vurguluyor:
“Köpeklerle ne kadar mümkünse o kadar uzun müddet çalışabiliyoruz.
“Köpekler kendi vakitlerine nazaran çalışabiliyor, onları hiç durmadan çalıştıramıyorsunuz.
“Onlar da yoruluyor. Bazen kendilerini arama operasyonlarından uzaklaştırmaları gerekiyor.”
Yamamoto, birinci gece uyumla ilgili yaşanan tecrübenin akabinde Japon takımın liderliği üstlendiğini ve öteki yabancı gruplarla koordineli çalışmaya başladığını anlattı.
Ondan sonraki günlerde AFAD tarafından her gün sabah 6 ve aksam 6 olmak üzere nizamlı toplantılar yapıldığını, her takımın eline kurtarma çalışması yapılacak binaların listelerinin verildiğini ve bu formda çalışmaların koordine edildiğini belirtti.
Yamamoto ilerleyen günlerde AFAD’ın Japon takıma yardımcı olduğunu, ulaştırma ve akaryakıt üzere çok gerekli muhtaçlıklarını giderdiğini söz etti.
“BİR AİLE İLE YÜZLEŞİP YAKINLARINI KAYBETTİKLERİNİ SÖYLEMEK ÇOK ZOR”
Yabancı arama ve kurtarma takımlarını en çok zorlayan durum, yakınlarını arayan aile mensuplarına sevdiklerini kaybettiklerinin haberini vermek olmuş.
Ancak yabancı takımlar, ailelere en azından cenazelerini teslim edebilmenin de değerli bir vazife olduğunu aktarıyor.
Kimi takımlar, yakınlarının bulunduğu enkazın aranması için ısrar eden depremzedeler yüzünden zorluk yaşasa da bu durumu anlayışla karşıladıklarını söz ediyor.
İsviçreli grup REDOG’dan Gerber, Antakya’da yaşadıklarını şu halde anlatıyor:
“Antakya’da çok sayıda enkazda birebir anda çalışmamızı isteyen lokal halk ile birtakım meselelerimiz oldu, doğal ki çok çaresizdiler. Hepsine yardım edemedik.
“Bu yüzden istediğimizden daha erken bölgeden ayrılmak zorunda kaldık. Bizi kendi enkazlarına götürmek istediler, zira onlar için o taraf daha değerliydi.
“Bunu da çok âlâ anlıyorum. Lakin çok sonlu kaynağımız olduğu için belli bir yere konsantre olmak zorundaydık.
“Oradan en yeterli sonucu almak zorundayız, o yüzden çok sık yerimizi değiştiremiyoruz.”
Antakya’da yıkımın çok büyük olması münasebetiyle çok fazla sayıda üzücü haber vermek zorunda kaldıklarını söyleyen şahıslardan biri de İspanyol Samu tertibinden Borja González de Escalada.
“Antakya’da maalesef canlı kimseyi bulamadık, durum daha berbattı. Orada yapabildiğimiz tek şey, aile üyelerine sevdiklerinin artık yaşamadığını söylemek oldu” diyen Escalada, “Annelerin enkaz altındaki çocuklarına ya da aile üyelerine bağırması, bir cevap almaya çalışması, betonlara vurması, çok çok üzücüydü. Bir aileyle yüzleşip yakınlarını kaybettiklerini söylemek çok zordu” açıklamasında bulunuyor.
Arama kurtarma takımına gönderilen pideler
“EKİP BAŞKANIMIZ ÇIKARDIĞIMIZ ÇOCUĞUN BABASI İLE AĞLADI”
Macaristan’dan giden Huba Rescue 24 arama ve kurtarma takımı koordinatörü Mark Szabo, “Hastanelerin ve ambulansların kapasitelerinin ötesinde dolu olması bir sorundu” diyerek bu sorunun yaralıların ömür talihini önemli oranda azalttığını belirtti.
Szabo enkaz başında çok güç kararlar vermek zorunda kaldıklarını, bunun ruhsal yorgunluğunun ağır olduğunu, “Enkazda çocukları kalan babanın yakarışlarına dayanmak kolay değil mesela. Ya da enkaz altında üç metre ötede babalarıyla konuşan iki kardeşi duyuyorsunuz, yüreğiniz parçalanıyor” kelamlarıyla özetledi.
Szabo, başlarına gelen ve etkilendikleri bir olayı ise şöyle anlattı:
“Bir defasında aramayı durdurmamız istendi, zira çok vakit kaybediliyordu, lakin aile oradaydı ve içeride çocuk olduğunu söylediler. Ben de benim çocuğum olsa gerekirse tırnaklarımla kazar, yeniden kalırım orada diye düşündüm ve bize gelen direktifi reddettik. Sonunda çocuğu çıkarmayı başardık. O vakit grubumuzun şefi, ki o da bir baba, enkazdan kurtardığımız çocuğun babasıyla birlikte ağladı.”
TÜRK HALKININ CÜRET VE CÖMERTLİĞİNDEN ÇOK ETKİLENDİK
Dünyanın öteki yerlerindeki afet bölgelerinde de bulunan Escalada, “Türkiye’deki insanların çok cömert ve yardımsever olduğunu” söylüyor:
“İşbirliği ve hayatta kalma ruhu ile enkazdan çıkanların yardım etme isteği, çok etkileyiciydi. Beşerler elektrikleri ya da başlarında bir çatı olmamasına karşın öteki yerlere gitmek yerine, kalıp yardım etmek istedi. Bir yardım gerekirse diye günlerce sokakta uyudular.”
REDOG’dan Matthias Gerber, alanda Türk arama ve kurtarma takımı GEA ile bir arada 40 kişiyi enkaz altından çıkardıklarını söylerken, “Şu an bile size bunu anlatırken tüylerim diken diken oluyor” tabirini kullanıyor.
İspanya’dan Sarsıntı bölgesine gelen GIREcan itfaiye takımı de mahallî halkın yüreğinden ve cömertliğinden çok etkilendiklerini vurguluyor.
“DUYDUĞUMUZ ÇIĞLIKLARI SONSUZA KADAR BEYNİMİZDE TAŞIYACAĞIZ”
Ekibin sözcüsü Juan Manuel Gómez Rama, “Sırt çantalarımızda götürdüğümüzden daha çok şeyle döndük, Türk beşerinin kalitesini ve direnişini daima kalbimizde taşıyacağız” diyor.
Yunan itfaiye komandosu Konstantinos Nikas ise şöyle anlatıyor bölgede yaşadıklarını:
“Yöre halkı bizi kucakladı. Bize yemek ikram ediyorlardı. Yunanistan’dan geldiğimizi söyleyince bize kardeş muamelesi yaptılar. Çok duygusal anlar yaşadık. Duyduğumuz insan çığlıklarını hayatımızın sonuna kadar hatırlayacağız.”