Hava kirliliğinin yalnızca akciğerleri ve kalbi değil beyni de tehdit ettiğini belirten Prof. Dr. Derya Uludüz, “Bilişsel yaşlanmayı hızlandıran bu durum, Alzheimer ve bunama riskini de artırıyor” dedi.
Beyin bedende en çok oksijen ihtiyacı olan organımızdır. Oksijensiz kalırsa hasar görmeye başlar. Hasebiyle hava kirliliği beyin için önemli bir tehdittir. “Kirli hava damarlara, beyin hücrelerine ve beyindeki kimyasal sisteme ziyan verir ve oluşan hasara nazaran de nörolojik sorunlar ortaya çıkar. Çabucak çabucak her türlü nörolojik rahatsızlığın hava kirliliği ile bariz bir bağlantısı tespit edilmiştir” diyen Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz, bahisle ilgili şu bilgileri verdi…
Prof. Dr. Derya Uludüz
Hangi problemlere neden olur?
Modern dünyanın yol açtığı en büyük sorunlardan biri de hava kirliliğidir… Motorlu araç egzoz dumanı, fabrika emisyonları, toz parçacıkları, sigara dumanı, kapalı akıllı binalardaki ofis ortamı ve toplu taşıma araçlarındaki havasız ortam sıhhatimiz için önemli bir tehdittir. Tahminen çoğumuz kirli hava solumanın akciğerler ve kalp için ziyanlı olduğunu biliyoruz lakin makûs hava kalitesiyle beyin hastalıkları ortasındaki temasın pek farkında değiliz. Halbuki son çalışmalar hava kirliliğinin migren, epilepsi, felç, bilişsel gerileme, Alzheimer ve Parkinson üzere nörolojik sıkıntıların riskini de artırabileceğini göstermektedir.
Nörodejeneratif hastalıkların birden fazla, tek bir nedenden değil, genetik, çevresel ve hayat stilimizin karışımından ortaya çıkar. Yüksek seviyede hava kirliliğine maruz kalmak, kişinin muhakkak bir hastalık için genetik riskini direkt artırabilir. Özetle hava kirliliği yüksek olan yerlerde zihinsel fonksiyonlarımız düşer. Kirli hava bilhassa yaşlıları zihinsel istikametten olumsuz tesirler. Hava kirliği azalırsa beyin işlevleri yine olağana dönüp, kendini yeniler fakat kirliliğe uzun müddet maruz kalınması durumunda iltihaplanma yani inflamasyon oluşur. Bu da Alzheimer üzere dejeneratif hastalıkları tetikleyebilir. Daima kirli havaya maruz kalma bilhassa kan damarlarındaki hasar ve felç ortasındaki ilgiyi gösterir.
Nasıl korunabiliriz?
Hava kirliliğine karşı birinci adım ağaçları yaşatmak olmalı. Ağaçlar tüm dünyanın filtreleridir. Ağaç dikmek, var olan ağaçları korumak bizlerin yaşadığımız alana karşı bir görevidir. Isınma, taşıt ve sanayi kaynaklı hava kirliliği için önemli tedbirler alınması gerekir. Konutumuzun dışındaki havayı denetim edemesek de içeridekini denetim etme talihimiz var. Mesken içinde sigara içilmesini engellemek, yaşadığımız alanda küf oluşumunu önlemek, konut paklığı için sağlıklı ve etraf dostu eserler tercih etmek, hava temizleyiciler kullanmak, muhakkak aralıklarla konutu havalandırmak, yemek yaparken davlumbazı açmak, her banyodan sonra banyoyu havalandırmak gibi…
Büyük kentlerde yaşayanlar için sıkıntı da olsa kısa aralıkları yürümek, bisikletle gitmek bizler için her vakit birinci seçenek olmalı. Araç kullanmamız gerekiyorsa ve sıklıkla ağır trafiğe maruz kalıyorsak camlarımızı kapatarak seyahat etmeliyiz. Seyahat müddetince otomobilin içindeki havayı devridaim yaparsak trafikten kaynaklanan kirli havaya maruz kalmayı engelleyebiliriz. Otomobilinizi şayet kapalı garaja park ediyorsanız park ettikten sonra bir müddet otomobilden inmeyip, ziyanlı gazların dağılmasını sağlayın. Nasıl nefes aldığımız da çok değerli. Ağzımıza kıyasla burnumuz havadaki partikülleri, suda çözünen gazları ve buharı filtrelemede çok daha tesirli olur. Ağızdan alınan her nefes ise kirliliğe maruz kalma oranını artırır.