CIA Başkanı William Burns, geçtiğimiz hafta ABD’nin Colorado eyaletinde düzenlenen Güvenlik Forumu’nda Ukrayna krizi hakkında önemli bir konuşma yaptı. Bu konuşmadan daha çok Putin’in iyi olan sağlığı ile ilgili bölümler medyaya yansıdı. Oysa Burns’ün derin ve ilginç saptamaları vardı. CIA Başkanı, “Putin bir kumar oynuyor ve burada umudu uzun ve sert bir yıpratma savaşının sonunda kazanmaktır” dedi.
ABD’nin eski Moskova Büyükelçisi olan Burns, meslektaş oldukları eski KGB ajanı Putin’i çok iyi tanıyor. Onun planlarının mantığını şöyle açıklıyor: “Putin, Ukrayna ekonomisini boğacak, Avrupa kamuoyunu ve Avrupalı yöneticileri yoracak, ABD’de ise bıkkınlık yaratacak çünkü Putin’e göre Amerikalılarda hep bir dikkat yoğunlaştırma sorunu olmuştur ve ‘bilindiği gibi’ hemen başka konularla ilgilenmeye başlarlar.” Putin’in hesabı bu yorgunluk sonunda karşı cephede kararlılığın azalması ve bu ortamda son darbeyi indirip işi bitirmek.
CIA Başkanı William Burns
SAVAŞ UZADIKÇA RUS İŞTAHI ARTIYOR
Geçen yılın Kasım ayında ABD Başkanı Joe Biden tarafından bir Ukrayna saldırısının olası sonuçları hakkında Putin’i uyarmak için Moskova’ya gönderilen Burns, “Moskova’dan dönüşümde gidişimden daha da endişeliydim” diyor. Burns, Putin’in oynadığı kumarı kaybedeceğini umduğunu sözlerine ekliyor ama Kremlin’in bugüne dek hiçbir geri çekilme belirtisi göstermediğini de vurguluyor.
Öte yandan Rusya’nın 18 yıldır görevde bulunan Dışişleri Bakanı Lavrov, Çarşamba günü yaptığı açıklamada “artık coğrafyanın değiştiğini, daha önce Ukrayna ile İstanbul’da yapılan ateşkes görüşmelerindeki temelin ortadan kalktığını ve Rusya’nın bundan böyle Donetsk ve Luhansk’la yetinmeyip Herson, Zaporizhia ve başka bölgelerde de toprak kazançları için çalışacağını” ifade etti. ABD Ulusal Güvenlik Konseyi tarafından da doğrulanan bu yeni Rus stratejisi Kremlin’in Kırım’ı ilhak ettiğinde elde ettiği Ukrayna’nın yüzde 4,5 oranında topraklarına bir yüzde 18 daha eklemesi anlamına geliyor.
Lavrov, “Eğer Batı Ukrayna’ya Himars roketleri gibi uzun menzilli silahlar vermeye devam ederse Rusya’nın da toprak iştahı artar” şeklinde konuşuyor. Reuters ajansının konuştuğu bir uzman Rusya Dışişleri Bakanı’nın vermek istediği mesajı şöyle özetliyor: “Savaş ne kadar sürerse, biz de o kadar toprak isteriz.” İşte bu noktada CIA Başkanı’nın saptamalarının ne kadar doğru olduğu anlaşılıyor.
Massachusetts Institute of Technology’den bir öğretim üyesi ise savaşın bitmesi için en iyi olasılığın “cephe savaşının bir çıkmaza dönüşmesinde ve olumsuz koşullarda da olsa bir ateşkes imzalaması” olduğunu söylüyor: “
Putin eski Rusya’yı geri getirmeye kararlı
SÜPER GÜCÜN DİRİLİŞİ HAYALİ
Rusya devlet yönetimini 1999’un son günü Boris Yeltsin’den devralan Putin, o günden beri Moskova’nın eskiden sahip olduğu “süper güç” statüsünün en az bir kısmını yeniden elde edebilmesini kendine amaç bildi. ABD’yi NATO’yu doğuya doğru genişletmekle suçladı. Özellikle de eski Sovyet Cumhuriyetleri olan Ukrayna ve Gürcistan’ı kendi nüfuz alanında gördüğü için bu iki ülke hakkında son derece hassastı.
CIA Başkanı, Colorado’daki Aspen Forumu’nda yaptığı konuşmada Putin’in portresini “kontrol etmekten, gözdağı vermekten ve intikamdan hoşlanan bir lider” olarak çiziyor. 20 yıldır Putin’i izleyen ve zaman zaman onunla görüşen Burns “Putin’in bu özelliklerinin yıllar içinde daha da geliştiğini, danışman çevresinin de giderek katılaştığını” söylüyor.
CIA Başkanı, Putin’in Ukrayna konusunda yanlış hesap yaptığını, hiç direniş olmayacağını düşündüğünü ileri sürüyor. Putin, özel konuşmalarında Ukrayna’nın gerçek bir ülke olmadığını söylermiş.
Putin, NATO’ya yeni üyelerin katılmasını önceleri hep ülkesine karşı planlı ve sistemli bir saldırı olarak değerlendirmekteydi. Ancak daha sonra iş değişti ve Rus hükümeti konuyu Batı’ya karşı bir varoluş mücadelesi olarak göstermeye başladı. Bu mücadelenin sonunda yeni bir dünya düzeni ortaya çıkacaktı. Rusya bu nedenle doğal zenginliklerini Çin’e satarak ve ondan yardım alarak uzun bir savaş sürdürebileceğini ve Ukrayna’nın boğazını yavaş yavaş sıkacağını hesaplıyor ve yozlaşmış saydığı Batı’nın bu savaşın sıkıntılarına katlanamayacağını düşünüyor.
Savaşı uzatma Rusya’ya hep başarı getirdi, Napolyon’un geri çekilişi
GÜÇ DEĞİL DAYANIKLILIK TESTİ
Bu kumarın para ve kan olarak maliyeti çok yüksek. Amerikan istihbaratının bildirdiğine göre şimdiye kadar 15 bin Rus askeri yaşamını yitirmiş, bu rakam Rusların 10 yıl süren Afganistan işgalinde ölenlerin sayısına eşit. Ama sorun şurada ki Rusya bu maliyete dayanabilecek psikolojiye ve doğal kaynaklara sahip.
CIA Başkanı Burns Ukrayna’nın kayıplarının da Rusya’nınkilere yakın olduğunu ama her iki ülkenin de kesin ve net açıklamalar yapmaktan kaçındıklarını söylüyor. Burns, “Putin gerçekten bir intikam meleği” diyor “kaderinin Rusya’yı eski gücüne kavuşturmak olduğuna inanıyor”. Burns’ün şu görüşü Türkiye için çok ilginç: “Putin Rusya’yı büyük güç yapma amacına ulaşmak için önce Rusya’nın çevresinde bir nüfuz alanı kurmaya çalışıyor. Bunu da Ukrayna’yı tam olarak kontrol edemeden yapamayacağını biliyor.”
Bakalım Putin’in tahminleri doğru çıkacak mı? Rusya’nın en eski silahı olan zamanı iyi kullanarak, ağır temposuyla düşmanını yorarak, bıktırarak ama kendisi bir “ayı sabrı” içinde bekleyerek karşısındaki cephenin dağılmasını sağlayabilecek mi?
Burns’ün fikirlerine ve saptamalarına gelince, elbette bunlarda büyük ölçüde gerçek payı var. Fakat Ukrayna krizinin başından beri söylediğimi tekrarlarsam ABD’nin liderlik stratejisinde asıl baş düşman olarak Çin’i gördüğü bilindiğine göre bir yerlerde Rusya ile Atlantik paktı lideri arasında bir “örtülü mutabakat”, ya da en azından buna yönelik bir arayış mevcut olsa gerek.
Kayahan Uygur