Öncelikle, Türkiye’de kullanılan yollar üç temel kümeye ayrılır: şehir içi yollar, otoyollar ve devlet yolları. Bu yolların kodlama ve tabelaları, şoförlerin gerçek yönlendirilmesini sağlamak için farklı standartlara sahiptir. İşte ayrıntıları:
ŞEHİR İÇİ YOLLAR
Şehir içi yollar, genelde ilçe ve mahalle yönlendirmelerinde kullanılan, belediyelerin sorumluluğunda olan yollardır. Bu yollar rastgele bir özel kodlama içermez. Tabelalarda beyaz art plan üzerine siyah yazı tipi kullanılır. Bu sistem, şoförlere sade ve anlaşılır bir yönlendirme sunar.
OTOYOLLAR
Otoyollar, ekseriyetle O-xx formatında kodlanır ve büyük kentleri birbirine bağlayan, çok şeritli ve genelde fiyatlı yollardır. Birçok yap-işlet-devret modeliyle inşa edilmiştir. Otoyol tabelaları yeşil art plan üzerinde beyaz yazı tipiyle gösterilirken, otoyol kodları turuncu yer üzerine siyah yazılarla belirtilir.
Kodlama sistemi:
- Tek haneli kodlar (O-1, O-2, O-5 gibi), ekseriyetle İstanbul, Ankara, İzmir üzere büyük kentleri birbirine bağlayan ana yolları temsil eder.
- Çift haneli kodlar (O-21, O-20 gibi) daha çok büyük kentler dışındaki kentler ortasında ya da kentlerin etraf yollarında kullanılır.
DEVLET YOLLARI
Devlet yolları D-xxx formatında kodlanır ve tabelalarda mavi art plan üzerine beyaz yazılarla gösterilir. Genelde iki şeritli olan bu yollar fiyatsızdır ve vergilerle finanse edilir.
Kodlama sistemi:
- 500’den küçük ve yüzün katı olan kodlar: Yatay (doğu-batı) uzanan ana yolları söz eder. Örneğin, D-100 ve D-200 ülkenin batısından doğusuna giden ana güzergahları temsil eder. Sayılar, güney tarafında arttığı için D-100 en kuzeydeki, D-400 ise en güneydeki yolları işaret eder.
- 500’den büyük ve 50 ile biten kodlar: Kuzey-güney doğrultusunda uzanan yolları gösterir. Bu durumda, D-550 en batıdaki, D-950 ise en doğudaki kuzey-güney yollarını söz eder.
- Diğer kodlar: Ülkenin uçtan uca ana yollarına bağlanan orta yolları belirtir. Örneğin, D-020 yahut D-875 üzere kodlar, iki ana yol ortasında temas sağlar. Çift sayılar doğu-batı istikametinde, tek sayılar ise kuzey-güney tarafında ilerlemeyi tabir eder.